Açıklama nedir sorusunun cevabı, bir konu, olay veya durum hakkında detaylı bilgi vermek, anlaşılır hâle getirmek için yapılan anlatım süreci olduğu yönündedir. Açıklamalar, genellikle karmaşık veya belirsiz olan konuları daha net bir şekilde ifade etmek için yapılır.
Açıklama, resmî duyurular, bilimsel metinler, günlük konuşmalar ve eğitici içeriklerde sıkça kullanılan bir kavramdır. Örneğin, bir öğretmen öğrencilere zor bir konuyu anlatırken yaptığı detaylandırmalar açıklama niteliğindedir. Aynı şekilde, bir hükümet yetkilisinin kamuoyuna yaptığı bilgilendirmeler de açıklama olarak adlandırılır.
Örnekler:
“Bu projenin detaylarını açıklama yapmak için toplandık.” → Bilgilendirme anlamında.
“Yazar, kitabının son bölümünde konuyu daha iyi açıklama gereği duymuş.” → Bir konuyu daha iyi anlatma amacı taşır.
“Şirket, işten çıkarmalarla ilgili resmi bir açıklama yapacağını duyurdu.” → Kamuoyuna yönelik bilgilendirme anlamında.
AÇIKLAMA KELİMESİNİN TDK SÖZLÜK ANLAMI
Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre açıklama, şu anlamlara gelmektedir:
Bir konuyu ayrıntılı ve anlaşılır hâle getirme eylemi.
Resmî duyuru veya bilgilendirme.
Belirsizlikleri ortadan kaldırmak için yapılan anlatım.
Bu tanımlar, açıklama kelimesinin hem bireysel hem de kamusal alanlarda kullanılan, bilgilendirme ve netleştirme amaçlı bir anlatım türü olduğunu göstermektedir.
AÇIKLAMA KELİMESİNİN KÖKENİ
Açıklama kelimesi, Türkçede “açık” kelimesinden türetilmiştir.
“Açık” → Belirgin, net, anlaşılır.
“-la” → Fiil yapım eki (açmak fiiline dayalı).
“-ma” → İsim yapım eki.
Bu yapı, kelimenin “bir şeyi net ve anlaşılır hâle getirme süreci” anlamında kullanılmasını sağlamaktadır.
AÇIKLAMA KAVRAMININ KULLANIM ALANLARI
Açıklama kelimesi, farklı bağlamlarda netlik, bilgilendirme ve anlatım süreçlerini ifade eden bir kavram olarak yaygın şekilde kullanılır. Kullanım alanları şunlardır:
RESMİ AÇIKLAMALAR: Devlet kurumları, şirketler veya yetkililer tarafından yapılan duyurular. Örneğin, “Bakanlık yeni ekonomik düzenlemeler hakkında açıklama yaptı.”
EĞİTİM VE ÖĞRETİM: Derslerde konuların daha iyi anlaşılması için yapılan detaylandırmalar. Örneğin, “Öğretmen zor konuları açıklayarak anlatırsa öğrenciler daha iyi öğrenir.”
BİLİMSEL VE AKADEMİK ALAN: Araştırma sonuçlarını daha iyi ifade etmek için kullanılan açıklamalar. Örneğin, “Makalenin sonunda sonuçlar detaylı bir şekilde açıklanmıştır.”
HUKUK VE MEDYA: Yasal süreçler veya basın açıklamaları. Örneğin, “Avukat, mahkeme kararının gerekçesini basına açıkladı.”
GÜNLÜK KONUŞMALAR: Bir durumu daha net ifade etmek için kullanılır. Örneğin, “Bu yanlış anlaşılmayı düzeltmek için bir açıklama yapmalıyım.”
Bu yönleriyle açıklama kelimesi, bilgilendirme ve anlatımın temel unsurlarından biri olarak hem resmî hem de kişisel iletişimde sıkça kullanılmaktadır.
AÇIKLAMA KELİMESİNİN GÜNÜMÜZDEKİ KULLANIMI
Günümüzde açıklama kelimesi, özellikle resmî duyurular, eğitim içerikleri, bilimsel araştırmalar ve günlük konuşmalarda sıkça kullanılmaktadır.
“Yetkililer, yeni düzenlemeler hakkında kamuoyuna açıklama yaptı.” → Resmî kullanım.
“Konuyu anlamayan öğrenciler için ek bir açıklama yapıldı.” → Eğitim bağlamında.
“Bu belgenin ne anlama geldiğini açıklamak istiyorum.” → Günlük kullanım.
Açıklama, bilgiyi netleştirmek, yanlış anlamaları gidermek ve detaylı bilgilendirme sağlamak amacıyla kullanılan temel bir anlatım biçimi olarak günlük hayatın vazgeçilmez bir parçası olmaya devam etmektedir.
