NASA’nın OSIRIS-REx göreviyle Bennu asteroidinden Dünya’ya getirilen numune, yaşamın kökenine ilişkin kritik bir keşfe daha sahne oldu. Bilim insanları, örnekte daha önce doğrulanan beş nükleobaz ve bilinen 14 amino aside ek olarak, Dünya dışı materyallerde ilk kez görülen triptofanın “muhtemel izlerine” ulaştı.
Uzmanlar, numunenin hem bilinen nükleobazları hem de daha önce uzaydan gelen hiçbir örnekte tespit edilmemiş bir amino asidi barındırdığını belirtiyor.
Dünya dışı organik bileşikler üzerine yapılan çalışmalar bugüne kadar yüzlerce amino asidin varlığını ortaya koymuştu, ancak bunların yalnızca küçük bir bölümü canlı organizmalar tarafından kullanılıyor. Şimdi ise OSIRIS-REx uzay misyonundan elde edilen Bennu numunesi, bu tabloyu daha da genişleten bir keşfe kapı araladı. Araştırmacılar, numunede daha önceki çalışmaların doğruladığı beş nükleobaz (adenin, sitozin, guanin, timin ve urasil) ve 14 bilinen amino asidin yanı sıra triptofanın izine işaret eden veriler elde etti.
SEROTONİN, MELATONİN VE B3 VİTAMİNİ ÜRETİMİNDE ROL ALAN BİR MOLEKÜL
Triptofan, Dünya’daki canlılık için kritik işlevler üstlenen bir amino asit. Serotoninin yani “mutluluk molekülü” olarak da bilinen nörotransmitterin öncüsü durumunda. Aynı zamanda melatonin hormonunun üretiminde ve B3 vitamini sentezinde önemli rol üstleniyor. Bu nedenle triptofanın uzay kökenli bir numunede ilk kez görülme ihtimali, yaşamın oluşumu ve kimyasal evrim süreçleri açısından büyük önem taşıyor.
Bilim insanları daha önce Bennu numunesinde çeşitli B3 vitamini türevleri bulunduğunu hatırlatarak, bu durumun triptofan tespitini destekleyen bir işaret olduğuna dikkat çekti. Öte yandan triptofanın kırılgan yapısı nedeniyle uzaydan gelen meteorik materyallerde bozulmuş olabileceği, bu yüzden bugüne kadar tespit edilemediği belirtiliyor.
“YAŞAMIN KİMYASAL BAŞLANGICI UZAYDAN GELMİŞ OLABİLİR”
Araştırmacılar, yeni bulguların yaşamın kökenine ilişkin tartışmaları yeniden canlandırdığını belirtiyor. Araştırma makalesinde, “Elde edilen veriler, prebiyotik organik moleküllerin ilkel gezegensel cisimlerin içinde oluşabileceğini ve erken Dünya’ya çarpışmalar yoluyla taşınmış olabileceğini gösteriyor” ifadeleri yer aldı. Bu yorum, amino asitlerin ve nükleobazların kozmik kökenli olabileceği yönündeki hipotezi güçlendiriyor.
Böylece Bennu numunesi, gezegenimizin ilk dönemlerinde yaşamın kimyasal altyapısının uzaydan gelmiş olabileceği düşüncesini destekleyen en kapsamlı örneklerden biri haline geldi.
Bennu, bugün hâlâ Güneş Sistemi’ndeki en tehlikeli asteroitler arasında gösteriliyor. Hesaplamalara göre asteroidin 2178 ile 2290 yılları arasında Dünya ile çarpışma olasılığı 1/1.750 olarak değerlendiriliyor. En yüksek risk tarihi ise 24 Eylül 2182.
NASA’nın iki yıl boyunca Bennu’nun yörüngesinde çalışan OSIRIS-REx aracı, 24 Eylül 2023’te taşıdığı kapsülü Utah Çölü’ne bırakmıştı. Bu tarihin, olası çarpışma riskinin en yüksek olduğu günle aynı olması dikkat çekici bir rastlantı olarak kayda geçmişti.
