Açık sistem nedir sorusunun cevabı, çevresiyle etkileşim içinde olan, dış ortamdan gelen girdileri işleyerek çıktılar üreten ve değişen koşullara uyum sağlayan sistemler olduğu yönündedir. Bu sistemler, kapalı sistemlerin aksine dış faktörlerden etkilenir ve sürekli gelişim hâlindedir.
Açık sistemler, fizik, biyoloji, işletme yönetimi, bilgisayar bilimleri ve sosyoloji gibi birçok farklı disiplinde kullanılan bir kavramdır.
Örnekler:
- “İnsan vücudu bir açık sistemdir çünkü sürekli olarak dış ortamla etkileşim hâlindedir.” → Biyolojik sistemler bağlamında kullanım.
- “Modern işletmeler, dış pazar koşullarına uyum sağladıkları için açık sistem modeliyle yönetilir.” → Yönetim ve ekonomi bağlamında kullanım.
- “İnternet, açık sistem prensibine göre çalışır; sürekli olarak dış kaynaklardan veri alır ve paylaşır.” → Teknoloji ve bilişim bağlamında kullanım.
Açık sistem, çevresel değişkenlere uyum sağlayarak dinamik bir şekilde işleyişini sürdüren bir sistem modelidir.
AÇIK SİSTEM KELİMESİNİN TDK SÖZLÜK ANLAMI
Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre açık sistem, şu anlama gelmektedir:
- Çevresiyle sürekli etkileşim içinde olan ve dışarıdan gelen girdileri işleyerek çıktılar üreten sistem modeli.
- Enerji, bilgi veya madde alışverişi yaparak değişen koşullara uyum sağlayan sistem.
- Kapalı sistemlerin aksine dış faktörlerden etkilenen, sürekli gelişim gösteren yapı.
Bu tanımlar, açık sistem kavramının özellikle biyoloji, fizik, bilişim ve işletme yönetimi gibi farklı alanlarda kullanılan bir kavram olduğunu göstermektedir.
AÇIK SİSTEM KELİMESİNİN KÖKENİ
Açık sistem kelimesi, Türkçede “açık” ve “sistem” kelimelerinin birleşmesiyle türetilmiştir.
- “Açık” → Çevresiyle bağlantılı, dışarıdan veri veya enerji alan.
- “Sistem” → Birbiriyle ilişkili bileşenlerden oluşan yapı.
Bu yapı, kelimenin “çevresiyle sürekli etkileşim hâlinde olan ve dış ortamdan gelen girdilerle işleyen sistem modeli” anlamında kullanılmasını sağlamaktadır.
AÇIK SİSTEM KAVRAMININ KULLANIM ALANLARI
Açık sistem kavramı, bilimden teknolojiye, ekonomiden yönetim bilimlerine kadar geniş bir kullanım alanına sahiptir. Kullanım alanları şunlardır:
- BİYOLOJİ VE FİZİK: Canlı organizmalar, dış ortamdan besin alıp enerji ürettiği için açık sistemdir. Örneğin, “İnsan bedeni, dış ortamdan oksijen alarak enerji ürettiği için açık bir sistemdir.”
- İŞLETME YÖNETİMİ VE EKONOMİ: Şirketler, pazar koşullarına uyum sağladıkları için açık sistem modeliyle yönetilir. Örneğin, “Rekabetçi firmalar, açık sistem prensibine göre hareket ederek piyasa değişikliklerine uyum sağlar.”
- BİLGİ TEKNOLOJİLERİ: Bilgisayar ağları ve internet, sürekli olarak dış kaynaklardan veri alıp verdiği için açık sistemdir. Örneğin, “Bulut bilişim hizmetleri, açık sistem modeline dayanarak çalışır.”
- SOSYOLOJİ VE POLİTİKA: Toplumlar ve organizasyonlar, dış etkenlerden etkilendiği için açık sistem olarak değerlendirilir. Örneğin, “Demokratik toplumlar, dış dünyadan bilgi akışına açık sistemlerdir.”
- EĞİTİM VE ÖĞRENME: Eğitim sistemleri, öğrenci ve öğretmenler arasındaki sürekli bilgi alışverişi nedeniyle açık bir sistemdir. Örneğin, “Eğitim, öğrenci ve öğretmenlerin karşılıklı etkileşimi sayesinde açık bir sistemdir.”
Bu yönleriyle açık sistem, değişen koşullara adapte olabilen, çevresiyle etkileşim içinde olan ve dışarıdan gelen girdilere göre işleyişini sürdüren bir yapı olarak kabul edilir.
AÇIK SİSTEM KELİMESİNİN GÜNÜMÜZDEKİ KULLANIMI
Günümüzde açık sistem kavramı, özellikle işletme, bilişim, biyoloji, mühendislik ve sosyal bilimler gibi alanlarda sıkça kullanılan bir terimdir.
- “Açık sistem yönetim modeli, şirketlerin küresel pazarlara adapte olmasını sağlar.” → İşletme ve ekonomi bağlamında kullanım.
- “İnsan vücudu, açık sistem olarak çalıştığı için dış çevreden gelen değişimlere uyum sağlar.” → Biyoloji ve sağlık alanında kullanım.
- “Açık sistem yazılımları, dış kaynaklardan veri alarak sürekli gelişime açıktır.” → Bilgi teknolojileri bağlamında kullanım.
