Nisan 1986’da Ukrayna’daki Çernobil nükleer enerji santrali, reaktörlerinden birinin patlamasıyla tarihin en kötü nükleer felaketini yaşadı.
Bu feci olay büyük miktarda radyoaktif madde açığa çıkararak çevreyi on gün boyunca kirletti ve 50 tondan fazla radyoaktif partikül Avrupa’nın büyük bölümünü etkiledi.
Erimenin olduğu gece iki Çernobil işçisi hayatını kaybetti ve haftalar içinde 28 işçi daha akut radyasyon sendromuna yenik düştü. Takip eden yıllarda, 5 bin tiroid kanseri vakasının rapor edilmesiyle birlikte, binlerce kişi daha muhtemelen dolaylı olarak felaketten öldü.
DÜNYA ÜZERİNDEKİ EN TEHLİKELİ MADDE
Başlangıçta tehlikenin boyutu tam olarak anlaşılamamıştı. Ancak sekiz ay sonra araştırmacılar 4 numaralı reaktörde felaketin kalbine inmeye cesaret ettiler.
Orada tuhaf ve uğursuz bir varlıkla karşılaştılar: siyah, lav benzeri bir madde, görünüşü nedeniyle daha sonra “Fil Ayağı” olarak adlandırıldı.
Koryum olarak bilinen kum, erimiş beton ve uranyum karışımı bu kütle, Dünya üzerindeki en tehlikeli madde olarak kabul ediliyor. Unilad raporlarına göre, tarihte sadece beş kez doğal olarak oluştu.
İLKEL ALETLER KULLANILDI
Yakın zamanda yeniden ortaya çıkan video görüntüleri, tehlikeli madde giysileri içindeki bir grup araştırmacının “Fil Ayağı “na tehlikeli bir şekilde yaklaştığını gösteriyor. Bu tasfiyeciler, bilindiği gibi, kütleyi incelemeyi başardılar, ancak büyük bir kişisel maliyetle.
Aralarında bir radyasyon uzmanı olan Artur Korneyev ve ekibi, reaktörde kalan yakıtı ve radyasyon seviyelerini değerlendirmek için bazen kürek ya da çizme gibi ilkel aletler kullanarak çalıştı.
All That’s Interesting (ATI)’e göre, olaydan on yıl sonra incelemelerini yürüten Korneyev, maruz kaldığı radyasyon nedeniyle daha sonra katarakt ve diğer sağlık sorunlarından muzdarip oldu.
BU MADDEYE MARUZ KALDIĞINIZDA NE OLUR?
Başlangıçta, koryum bloğu saatte yaklaşık 10 bin röntgen yayıyordu – sadece 50 ila 100 röntgen radyasyon hastalığına neden olabilecek kadar yüksek seviyeler.
Otuz saniye maruz kalmak baş dönmesi ve yorgunluğa yol açabilir, iki dakika hücresel kanamaya neden olabilir ve “Ayak” yakınında sadece beş dakika maruz kalmak iki gün içinde ölümcül olabilirdi.
Neredeyse 40 yıl sonra, kütle hala yüksek derecede radyoaktiftir ve hala önemli bir risk teşkil ediyor. Koryumu güvenli bir şekilde incelemek için araştırmacılar kimyasal bileşimini laboratuvarlarda kopyalamaya çalışıyorlar.
“GERÇEK SPOR YAPMAKLA VİDEO OYUNU OYNAMAK”
ATI’nin belirttiği gibi, 2020 yılında Sheffield Üniversitesi’nden bir ekip, askeri uygulamalarda yaygın olarak kullanılan tükenmiş uranyum kullanarak blobun daha az radyoaktif bir versiyonunu geliştirdi.
Rusya’daki Frumkin Fiziksel Kimya ve Elektrokimya Enstitüsü’nde araştırmacı olan Andrei Shiryaev, simulant malzemeler kullanılarak yapılan çalışmaların faydalı olmakla birlikte ihtiyatlı bir şekilde yorumlanması gerektiğini vurguluyor. Aradaki farkı “gerçek spor yapmakla video oyunu oynamak” arasındaki farka benzetiyor.
Bilim insanları Çernobil gibi felaketleri ve Fil Ayağı gibi maddelerin oluşumunu önleyecek yöntemleri araştırmaya devam ederek bu tür felaketlerin bir daha tekrarlanmamasını sağlamaya çalışıyorlar.