Atatürk Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında ülkenin kültürel kalkınmayla birlikte gelişeceğini düşünmüş ve altı ilkeden biri olan Laiklik ilkesini görsel sanatlarla ilişkilendirmiş. 1883 yılında kurulan Sanayi – Nefise Mektebi Devlet Güzel Sanatlar Akademisi olarak dönüştürülmüş ve ilk bu dönemde heykel bölümü açılmıştır. Bu dönemde ülkede Türk heykeltıraşlar yetişmediğinden yabancı sanatçılardan yararlanılmıştır.
Devletin isteği üzerine yabancı heykeltıraşlar ulusal kurtuluş savaşının sonunda kazanılan zaferi ifade etmek amaçlı ve toplumda ulusal bilincin güçlenmesine yönelik meydanlarda anıtlar yapmışlardır. Heykeltıraşların ürettikleri anıtlarda Atatürk at üstünde, asker üniformasıyla halkı zayıflatan düzenden çıkaran ve zafere ulaştıran kahraman olarak tasvir edilmiştir.
Kurtuluş savaşında elde edilen zaferi ve İzmir’in düşman işgalinden kurtuluşunu anlatan eserlerden biri 1932 yılında İtalyan heykeltıraş Pietro Canonica’nın İzmir’de yaptığı Atlı Atatürk anıtıdır. Bu eserde Atatürk at üzerinde durmaktadır ve sol eliyle atın dizginlerini tutarken sağ kolunu ileri doğru uzatmıştır. Bu anıt estetik kaygıdan uzaklaşmanın ve Kemalist ideolojinin görselleşmesi olarak kabul edilmiştir.
Cumhuriyet döneminde heykel sanatı dışında resim alanında yenilikler yapılmıştır. Atatürk 1924 yılında 6. Galatasaray sergisinin açılışında sanatçıları kutlamış ve bazı sanatçıların eserlerini onları memnun etmek amaçlı satın almıştır. 20 Eylül 1937 yılında ilk resim galerisinin açılışına Atatürk de katılmış ve açılışta sanatçılara şöyle seslenmiştir. ’’Türk’ün eli işler , gözü güzeli görür, hissi heyecanda olursa o yalnız kendi milletine değil, cihan kültürüne de örnekler ve şaheserler verecek kudretler gösterecektir’’. Mustafa Kemal Atatürk bu sözünde güzel sanatların Türk kültürünü geliştireceğini ve sanatın dünya uygarlığında büyük önem taşıdığını ifade etmiştir.
Cumhuriyet döneminin önemli ressamlarından biri olan İbrahim Çallı bir gün Atatürk’e’’ Türk milletinin hayalindeki Mustafa Kemal Atatürk portresini resmetmek istiyorum’’ der. Mustafa Kemal de ’’ madem ki gönüllerde yaşayan Mustafa Kemal’i çizmek istiyorsun, benim model olmama gerek yok ’’demiştir. Ancak günümüzde Çallı’nın yaptığı Atatürk portresinin durup, durmadığına dair kesin bilgi yoktur.
Sonuç olarak günümüzde resim, heykel gibi diğer görsel sanatlar alanındaki gelişmeler ve başarılar Mustafa Kemal Atatürk’ün sanatı sevmesi ve sanatçıları üretmeye teşvik etmesi sonucu gerçekleşmiştir.
Gamze Gökçen
