Afganistan’da 16 yıl önce faaliyete geçmesi planlanırken iç karışıklıklar nedeniyle açılması bugüne kadar ertelenen ülkenin en büyük bakır madeni sahasında, Çinli şirket Metallurgical Group Corporation (MCC) çalışmalara başladı.
Afgan basınına göre, başkent Kabil’in yaklaşık 40 kilometre güneybatısında Logar vilayeti sınırları içerisinde bulunan Mes Aynek bakır madeni sahasındaki çalışmalarına başlayan şirket, önce buraya ulaşım için gerekli yolları yapacak.
Ardından bakırın çıkarılması için kazı çalışmalarına başlayacak Çinli şirketin, bu amaçla ilk aşamada yaklaşık 3 milyar dolar yatırım yapması planlanıyor.
Afgan yetkililer, kazı çalışmaları sırasında bulunacak tarihi eserlerin de koruma altına alınacağını kaydetti.
Törene yoğun katılım
Maden sahasındaki çalışmalar, düzenlenen törenle başladı. Törene, Afganistan geçici hükümetinin üst düzey yetkilileri ile Çin Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Li Kun, Çin’in Kabil Büyükelçisi Cao Şing, MCC yetkilileri ve mühendisleri katıldı. Taraflar, burada yaptıkları konuşmalarda, iki ülke ilişkilerine dair pozitif mesajlar verdi.
Afganistan geçici hükümeti Maden ve Petrol Bakan Vekili Hidayetullah Bedri, Mes Aynek maden sahasının Afganistan’ın en büyük, dünyanın da ikinci büyük bakır madeni sahası olduğunu kaydetti.
Bedri, 2008’de dönemin Afganistan hükümeti ile Çinli şirket MCC’nin madenin işletilmesine dair anlaşma imzalandığını ancak iç karışıklıklar nedeniyle çalışmaların bugüne kadar ertelendiğini ifade etti.
Afganistan geçici hükümetinin ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı Molla Birader ise Çinli ve yabancı yatırımcılara güvenlik garantisi verdiklerini belirterek, yatırımcıları Afganistan’a çağırdı.
Çin’in Kabil Büyükelçisi Cao Şing, Kabil ve Pekin’in ekonomik ilişkilerinin güçlendiğini ve geçen yıl iki ülke arasındaki ticaret hacminin 1 milyar dolara ulaştığını belirtti.
Çin Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Li Kun da maden sahasının turistik ve kültürel kazanımlar getireceğini kaydetti.
Afgan basınına göre, 800 kilometrekareden fazla alanıyla Mes Aynek bakır madeni sahası, ülkenin en büyük maden projesi olarak öne çıkıyor. Bakır sahasında 11,5 milyon ton bakır bulunduğu ifade ediliyor. Çinli şirketin ilk bakırı 2 yıl içinde çıkarması bekleniyor.
Çin’in Afganistan’a ilgisi
Çin’in, ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin çekilmesinin ardından kurulan Afganistan geçici hükümetiyle ilişkilerini geliştirme arayışında olduğu gözleniyor.
Kuşak ve Yol Girişimi ile tarihi İpek Yolu güzergahında ulaştırma ve altyapı projeleriyle Doğu-Batı ticaretini canlandırmayı hedefleyen Çin, Afganistan’da siyasi ve ekonomik istikrarın sağlanmasını çıkarına uygun görüyor.
Çin, Afganistan’ın zengin maden kaynaklarının işletilmesine ve ülkenin yeniden inşasına yönelik iletişim, ulaştırma, enerji ve altyapı alanındaki projelere ilgi gösteriyor.
İlişkiler gelişiyor
Çin’in Sincan Orta Asya Petrol ve Doğal Gaz Şirketi (CAPEIC), 2023 başında Amu Derya Havzası’ndan petrol çıkarmak üzere Afgan yönetimiyle anlaşmaya varmıştı.
Bu, Ağustos 2021’deki yönetim değişikliğinden sonra kurulan Afganistan geçici hükümetinin yabancı bir şirketle yaptığı ilk büyük çaplı kaynak çıkarma anlaşması oldu.
Son olarak Çin’in yeni Kabil Büyükelçisi Cao Şing, 13 Eylül 2023’te güven mektubunu Afganistan geçici hükümeti Başbakanı Molla Muhammed Hasan Ahund’a sunmuştu. Çinli Büyükelçi, uluslararası alanda tanınmayan geçici hükümetin resmi kabulüyle göreve başlayan ilk büyükelçi olmuştu.
Çin’in uluslararası alanda, başta kadın haklarının gerilemesi olmak üzere Afganistan’a eleştirilerin arttığı bir dönemde attığı yakınlaşma adımları, bir yandan Çin dış politikasının ‘ülkelerin iç işlerine karışmama’ eğilimini yansıtırken, diğer yandan Pekin’in bölgesel güvenliği ve ekonomik çıkarlarını korumak için Afganistan yönetimiyle diplomatik ve kurumsal bağlarını geliştirmeye istekli olduğuna işaret ediyor.